Alarm!

De ontdekking van brand en de alarmering van de brandweer blijft eeuwenlang ongewijzigd. Iedere burger is verplicht bij het ontdekken van een brand luidkeels “BRAND!” te roepen. Als er brand is ontdekt, worden de kerkklokken geluid om de brandweer te attenderen. De klokken worden later vervangen door sirenes, schellen bij de brandweerlieden thuis, en tegenwoordig door een pieper aan de broekriem van elke vrijwilliger.

In 1476 wordt er door de stad Goes de eerste maatregelen getroffen voor het alarmeren van de burgers bij brand, er wordt namelijk een grote luidklok aangeschaft. De aanleiding is het afbranden van een gehele straat. Het luiden met de klok blijft tot in de 20e eeuw, de manier van alarmering.

Klapperlieden en klokkenluiders

De Goese nachtwacht bestaat in het jaar 1700 uit twaalf klapperlieden. Deze houden ’s nachts een oogje in het zeil tegen diefstal, smokkel, ruzies of brand. De naam is ontleend aan de klap die hij bij zich heeft en waarmee hij bij onraad met veel kabaal alarm kan slaan. 

In het ‘Reglement op den brand binnen de stad en gemeente van Goes’ uit 1823 wordt in hoofdstuk twee, de regels opgesomd om de alarmering van de brandweer in goede banen te leiden. Iedere burger die brand ontdekt is verplicht om eerst de buren van het brandende pand te waarschuwen en vervolgens melding te doen aan de burgemeester of generale brandmeester. ’s Nachts is de klapperwacht de aangewezen persoon om brand bij te melden. Deze klapper- of nachtwacht alarmeert vervolgens burgemeester en brandmeester, de ‘kommandant van de schutterij’ en die van de ‘stedelijke wacht’ en tot slot de ‘kommandant van het brandpiket der schutterij’.

Als de burgemeester of brandmeester het nodig acht, dienen de kleppers ook de klokkenluider te alarmeren zodat de brandklok geluid kan worden. De brandklok is voor de burgerbrandweer het teken om zich naar de spuiten te begeven. Het komt veel voor dat diverse functies in de hand van één persoon worden gelegd. Zo kan de klapperwacht ook klokkenluider zijn

De eeuwenlang bestaande nachtwacht wordt in 1853 afgeschaft, de taken worden dan bij de politie neergelegd. De agenten zijn vanaf dat jaar 24 uur per dag bereikbaar in hun nieuw bureau aan de Grote Markt.

In 1907 wordt de brandweer in de stad Goes nog steeds gealarmeerd door de kleine en de grote klok. Maar als blijkt dat deze niet overal even goed hoorbaar is, wordt aan gemeente-omroeper Van Riet en zijn zoon gevraagd om met een bel rond te lopen en zo extra alarm te geven.

De aanleg van de eerste telefoonlijn in Goes is in 1912. Het stadhuis, politiebureau en de woning van de stadsbouwmeester worden aangesloten. Vele aansluitingen volgen.

Schellen en sirenes

In 1926 wordt de eerste alarmschel aangelegd in Goes. Dit is een alarmbel die in de woning aangebracht wordt. Het zijn er maar enkele, want ze zijn uitsluitend bedoeld voor de kaderleden van de brandweer. Dat het nut van deze manier van alarmeren bewezen is blijkt uit het feit dat er drie jaar later ook bij de spuitgasten schellen zijn geïnstalleerd. Deze manier van alarmeren blijft jaren lang stand houden. Toch zijn er tekortkomingen aan deze manier van alarmeren. De schel hangt in huis, dus op het werk zijn de vrijwilligers onbereikbaar. De familie is verplicht de man op het werk te bellen bij een brandmelding.

In de dorpen is er geen geld voor brandschellen en wordt de brandweer door een sirene gealarmeerd. Deze staat vaak centraal in het dorp, bij de kerk of op het dorpshuis. In Kloetinge staat de sirene om de brandweer te alarmeren op het gemeentehuis, maar in 1956 wordt deze verplaatst naar de toren van de Geerteskerk. De toren wordt dat jaar uitgerust met een sprinklerinstallatie, bijzonder is dat deze sprinkler ook de sirene aanstuurt. Naast de sprinkler kan de sirene ook vanuit het gemeentehuis en vanuit de woning van de brandweercommandant geactiveerd worden.

Hulpcentrum Noord- en Midden Zeeland

Op 15 januari 1971 wordt het Hulpcentrum Noord- en Midden Zeeland in het politiebureau Goes geopend. Via het nummer 01100-14444 krijg je contact met het hulpcentrum dat de melding daarna doorzet naar de juiste hulpdienst. Het centrum heeft drie inkomende lijnen en twee uitgaande. Een tweede Zeeuws hulpcentrum, dat voor Zeeuws-Vlaanderen, is in het politiebureau van Terneuzen gevestigd.

Piepers

Begin 1974 had de regionale brandweer in Midden-Brabant de primeur met draadloze alarmontvangers voor het oproepen van vrijwillige brandweerlieden. De gemeenteraad van Goes deelt op 24 mei 1978 de alarmontvangers, of piepers, uit aan de vrijwilligers. Er is gekozen voor het model Pageboy 11/5 van Motorola. De pieper wordt geactiveerd door een 5-tooncode en heeft gesproken woord. In de regel worden alle tooncodes twee keer achter elkaar verzonden, vaak via verschillende zenderlocaties.

De Pageboy wordt na 10 jaar vervangen door de Motorola BMD. Deze kan twee codes bevatten. In 1996 worden er Niros piepers aangeschaft, in 1997 krijgen ‘s-Heer Arendskerke en Wolphaartsdijk de Quattrino pieper uitgereikt.

Automatische brandmeldingen

De allereerste branddetector is uitgevonden en gepatenteerd in 1890 door niemand minder dan Thomas Edison. In de jaren 1930 volgde dan de eerste detector die specifiek voor rook bedoeld was. Ironisch genoeg ontstaan toen uitvinder Walter Jaeger in 1930 een melder voor gifgas probeerde te ontwikkelen. Die bleek het bij meerdere tests echter niet te doen. Gefrustreerd stak hij een sigaar op, waarop zijn melder plots in alarm ging. Het bedrijf Cerberus, de voorloper van Siemens, ontwikkelde de uitvinding verder en kwam met de eerste brandmeldinstallatie.

De eerste brandmeldinstallatie in Goes wordt in de fabriek van Perfecta Chemie geïnstalleerd. De Goese lijmfabriek uit 1938, opgericht door schoenhandelaar Cornelis van der Reepe wijzigt later de bedrijfsnaam in Bison International. Op 9 maart 1979 ontvangt de brandweer de eerste automatische brandmelding. Het bleek een storing in de installatie te zijn.

In de jaren 1980 worden er steeds meer brandmeldinstallaties geplaatst, vooral in zorginstellingen en belangrijke gebouwen zoals het museum en de Grote Kerk. Het duurt dan ook niet lang voordat de loze brandmeldingen de uitrukstatistieken domineren.

AC Vlissingen

Tot 12 november 1982 geschiet de alarmering van de Goese spuitgasten vanuit het politiebureau in Goes, daarna wordt de alarmering door de AC Vlissingen verzorgd. Dit is de nieuwe alarmcentrale van de nieuw opgerichte Regionale Brandweer Zeeland. Het nieuwe alarmnummer is 01184-14444. Voor Zeeuws-Vlaanderen is er in Terneuzen een identieke alarmcentrale. In 1991 gaan de twee centrales samen in Vlissingen.

C.P.A.

In 1983 krijgt Goes weer een alarmcentrale terug, namelijk de Centrale Post Ambulancevervoer, ofwel CPA. Zonder opdracht of toestemming van deze centrale mag geen ambulancevervoer plaatsvinden. De centrale komt in de bunker van Kloetinge. Oorspronkelijk is deze bunker gebouwd voor defensie en moest dienst doen als Anti-Aircraft Operation Centre, ofwel AAOC. Omdat de communicatiemogelijkheden er al ruim aanwezig zijn, neemt later de BB zijn intrek in de bunker.

12 februari 1986 gaat ook de CPA Goes naar de alarmcentrale van de Regionale Brandweer in Vlissingen, zodat 01184-14444 het nummer wordt voor zowel brandweer als ambulancehulp.

Van 06-11 naar 112

Het allereerste algemene alarmnummer kwam in 1937 tot stand in Groot-Brittannië met het nummer 999. Amerika volgde pas veel later in 1968, met nummer 911. Nederland liet relatief lang op zich wachten. In Brabant werd er in 1970 al een proef gedaan met het nummer 00-11, maar de proef wordt in 1978 opgeschort vanwege bezuinigingen. In juni 1986 wordt het project opnieuw gestart. Het duurt uiteindelijk nog tot 1990, dan krijgt Nederland het alarmnummer 06-11. Dit nummer wijzigde in 1997 naar het huidige noodnummer 112.

Meldkamer Middelburg

Tot 2020 zijn de meldkamer van de politie en de alarmcentrale van brandweer en ambulancedienst, ondergebracht bij Veiligheidsregio Zeeland, gevestigd in hetzelfde gebouw gelegen aan de Segeerssingel in Middelburg. Tot 11 november 2003 waren deze diensten nog apart gehuisvest, maar op die datum vormen ze de Gemeenschappelijke Meldkamer Zeeland (GMZ). Hier vindt de coördinatie plaats van de inzet van ambulances, brandweerkorpsen en politie-eenheden in de gehele provincie Zeeland. Naast deze bekendere hulpdiensten is er vanuit de GMZ ook contact mogelijk met reddingboten van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) en enkele strandwachtposten, zoals die in Vlissingen, Dishoek en Vrouwenpolder.

Met het samengaan van de meldkamers, eind 2003, volgt ook de introductie van C2000. Dit landelijke digitale netwerk vervangt de bijna honderd afzonderlijke analoge netwerken van de verschillende hulpverleningsdiensten. Niet alleen de communicatie tussen meldkamer en eenheid (T2000), ook de alarmering van eenheden (P2000) vallen onder dit nieuwe netwerk.

PreCom

April 2017 wordt in Goes een tweede uitrukpost in gebruik gesteld. De vrijwilligers van deze tijdelijke post aan de Troelstralaan krijgen als eerste de beschikking over een nieuw type piepers van het merk PreCom. Door terugkoppeling op de pager kan de vrijwilliger een oproep accepteren of afwijzen. De meldkamercentralist ziet daarna direct of er voldoende bezetting is en het Precom systeem kan zelfs een indeling maken voor de voertuigen. De pagers bezitten naast de P2000 alarmering ook een SIM kaart.

In december 2023 wordt de PreCom P2 in gebruik genomen. Deze pager is een stuk smaller en lichter dan zijn voorganger en biedt dezelfde functionaliteit.

Operationeel Centrum Bergen op Zoom

In juni 2020 verhuist de alarmcentrale vanuit het hoofdkantoor van Veiligheidsregio Zeeland richting Bergen op Zoom. De meldkamers van Middelburg en Tilburg zijn hier samengevoegd. Het besluit om een centrale meldkamer te vestigen in Bergen op Zoom dateert al van 2013. Toen werd besloten om een landelijke meldkamerorganisatie te vormen en het toenmalige aantal van 22 meldkamers terug te brengen naar tien.